ERKEKLERDE SIK İDRARA GİTME YALNIZCA PROSTAT BÜYÜMESİNE Mİ BAĞLIDIR?
Sık idrara gitme, kesik kesik idrar yapma, idrar yapmaya başlarken uzun süre bekleme ve ani sıkışma gibi pek çok şikayet orta-ileri yaş erkek hasta grubunun hayat kalitesini bozan önemli idrar yolu şikayetlerdir.
Bu ve benzeri şikayetler Ürolojik anlamada Alt Üriner Sistem Semptomları (AÜSS) olarak adlandırılır. AÜSS da; kendi içinde depolama ve boşaltma diye 2 grupta incelenir.
Depolama semptomları; artmış mesane duysallığı ya da hipersensitif mesane, artmış gün içi idrar sıklığı, sıkışma, sıkışma tipi kaçırma ve gece idrar için uyanma gibi şikayetleri içerir.
Boşaltma tipi semptomlar ise; yavaş akım, idrarın dağılması ya da çatallı idrar, kesik kesik idrar yapma, idrarı başlatırken zorlanma ya da gecikme, idrar akışını sağlamak için ıkınma, zorlama, işeme bitiminde akımın çok yavaşlayarak damla damla idrar gelmesini içerir. İşeme sonrası semptomları ise; işeme bitiminde mesanenin tam boşalmadığı hissi ve işeme sonrası istemsiz damla damla idrar kaçırma semptomlarıdır.
Alt üriner sistem semptomları, hem erkek hem de kadınlarda sık rastlanılan kinik bir durumdur. 18 yaşından büyük erişkin erkeklerde yapılan bir çalışmada semptomların görülme sıklığı % 61.3 olarak bulunmuştur. Ancak bu şikayetlerin ana nedeni ise halk arasında ya da pek çok hekim tarafından yanlış bir algı ile prostata ya da prostat büyümesine bağlı olarak oluştuğu fikri hakimdir. Bu şikayetler, sadece prostat büyümesi yani mesane çıkım tıkanıklığına (BPH) bağlı olmayıp mesane disfonksiyonu, nörojenik bozukluklar, metabolik, hormonal, kardiyak ya da ilaçlara bağlı olarak da gelişebilir. Alt üriner sistem semptomları ayırıcı tanısındaki çeşitli patolojiler Tablo-1’de özetlenmiştir.
Tablo – 1. Alt üriner sistem semptomları ayırıcı tanısı
◦Mesane çıkım tıkanıklığı
◦Benign prostat hiperplazisi
◦Mesane boynu disfonksiyonu, darlığı
◦Aşırı aktif mesane
◦Üriner infeksiyon, sistit, prostatit
◦İnterstisyel sistit
◦Ağrılı mesane sendromu
◦Mesane/prostat malign patolojileri
◦Üretral yabancı cisim, darlık
◦Detrüzör-sfinkter dissinerjisi
◦Detrüzör hiperaktivitesi düşük detrüzör kontraktilitesi
◦Nörojenik AÜSS
◦Mesane/üretra taşı
◦Noktürnal poliüri, global poliüri, polidipsi
◦Geçirilmiş cerrahiler ( prostatektomi, radikal cerrahiler, denervasyon)
◦Alkol, kafein aşırı tüketimi
◦Sistemik hastalıklar
◦İlaçlar ( diüretikler, sempatomimetik, antikoinerjikler)
AÜSS tanısında ve etyolojisini belirlemede, semptomların yalnızca bir patolojiye bağlı olmayabileceği akılda tutulmalı, mesane, mesane boynu/prostat ve üretra ile sfinkterik ünite arasındaki kompleks ilişki dikkate alınmalıdır. Nitekim, prostat büyümesi olan erkek hastalarda olguların yalnızca %25-50’sinde şikayetler ortaya çıkmaktadır.
Dolayısı ile; AÜSS’nın doğru değerlendirilmesi üriner sistem bozukluklarının tanısı ve tedavi seçimi için son derece önemlidir. Bu nedenle Tablo’da belirtilen olası patolojilere bağlı AÜSS tanısında özel testler belirli bir algoritma ile kullanılmalıdır. Bu testler yalnızca konusunda uzman Üroloji uzmanları tarafından uygulanabilir ve yorumlanabilir.
Sık idrara gitme, idrarda yanma, tam boşaltamama, kesik idrar yapma, gece idrara uyanma ve ani idrar sıkışması gibi şikayetler olduğunda gereksiz yere prostat ameliyatı olmamak için mutlaka ayırcı tanının doğru yapılması gerekmektedir. Hangi hastada ameliyat hangisinde ilaç ve hangisinde ileri bir değerlendirme gerekeceği Tablo-2’deki testlerin uygulanması ile de netleştirilebilir.
Tablo-2: Alt üriner sistem semptomları ayırcı tanısındaki çeşitli testler
1. İdrar Analizi, idrar kültür incelemesi:
2. Prostat Spesifik Antijen (PSA):
3. İşeme günlüğü:
4. İdrar akış hızı ölçümü (Üroflowmetri):
5. Post- miksiyonel rezidü (PMR) idrar ölçümü:
6. Ürodinamik incelemeler:
Diğer testler (nadiren uygulanır)
1. Sistoskopi:
2. Görüntüleme:. Ultrasonografi, Tomografi, MR, vb