İdrar kaçırma nedir – nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır?
İdrar kaçırma “her türlü istem dışı idrarın tutulamaması yani kaçırma” halidir. Bu durum, 5 yaşından sonra hiç bir yaşta normal değildir. Dolayısı ile; idrarın istem dışı kaçması her zaman anormal olarak kabul edilir ve uygun yöntemlerle tedavi edilmelidir.
İdrar kaçırma nasıl ortaya çıkar? Tüm kaçırmalar aynı mıdır?
Kadınlarda idrar kaçırma gülme ya da öksürme ile, hapşırma sırasında, yürürken, ayağa kalkma sırasında ya da merdiven çıkarken ortaya çıkabilir. Bu tip kaçırmaya STRES tipte idrar kaçırma denir. Ani idrar yapma hissi, sıkışınca idrarın aniden boşalması ise daha farklıdır ve genellikle hastalar tuvalete yetişemez ve gidinceye kadar kaçırabilirler. Bu tip kaçırma ise SIKIŞMA tipi kaçırmadır. Bazı hastalarda ise her iki tip birlikte görülür. Bunların dışında aşırı sıvı alımı, çeşitli ilaçlar, yaşlanma, nörolojik hastalıklar sonucunda da idrar kaçırma ortaya çıkabilir.
Ülkemizde idrar kaçırma sıklığı batı illerinde %23-33, Doğu illerinde ise %46’lara varan oranlarda saptanmaktadır. Doğum sayısının artması, zor doğum, vakum kullanma gibi faktörler öksürme, hapşırma ile olan idrar kaçırma sıklığını, diyabet, felç, sinir sistemi hastalıkları, kabızlık, geçirilmiş bazı ameliyatların ise sıkışma (ani idrar yapma hissi ile) tipi kaçırmayı artırdığı gösterilmiştir.
İdrar kaçırma neden oluşur?
Kadınlarda idrar kanalını destekleyen yapıların zayıflaması, idrarı tutmaya yarayan sfinkter yapının hasar görmesi ya da her iki durumun birlikte olması idrar kaçırmaya neden olabilir. İdrar kanalı yani üretra kadınlarda pelvik yapılar tarafından bir hamak gibi asılı tutulur. Bu alanda oluşabilecek bir hasar ya da askının ortadan kaybolması üretra açısının değişmesi, sfinkterin kapanmaması idrarın istemsiz kaçmasına yol açabilir.
Nasıl tedavi edilir?
İdrar kaçırma farklı şekillerle tedavi edilebilir:
◦Yanlış alışkanlıklar düzeltilebilir.
◦Davranışsal yöntemlerle kaçırma engellenebilir.
◦Kilo verme, çay, sigara, kronik öksürük gibi risk faktörlerinden kaçınma uygulanabilir.
◦Karın alt bölümü kasları güçlendirilebilir ( Egzersizler).
◦İlaç tedavisi.
◦Cerrahi yöntemlerle tedavi uygulanabilir.
İdrar kaçırmanın ilaçla tedavisi
Bugün için idrar kaçırma tedavisinde en önemli adım idrarın nasıl kaçtığını doğru olarak sorgulamak ve tanı koymaktır. Tanıda sıkışma tipi kaçırma saptandığında mesane aşırı aktivitesini engellemek için çeşitli ilaçlar, botoks uygulaması, nöromodülasyon ya da cerrahi uygulanabilir.
Öksürme, hapşırma ya da gülme ile olan kaçırmada ise bugün için dünyada ve ülkemizde tek bir ilaç tedavisi mevcuttur. Ülkemizde Nexetin adı ile piyasada bulunan duloksetin yalnızca Üroloji uzmanlarınca ve uygun görülen hastalarda kullanılır. Bu ilaç idrar kanalı çevresindeki kas yapıyı santral yolla uyararak idrarın kaçmasını engeller ya da azaltır.
İdrar kaçırma için kullanılacak ilaçların mutlaka bir Üroloji uzmanınca reçete edilmesi olası yan etkileri en aza indirecektir.
İdrar kaçırmanın cerrahi tedavisi
Bugün için idrar kaçırma tedavisinde cerrahi açıdan bir devrim söz konusudur. Klinikte cerrahideki başarının anahtarı doğru hasta için doğru ameliyatı belirlemektir. Karından yapılan ve çok uzun süren açık ameliyatların yerini bugün artık daha kısa süren ve doğum kanalından uygulanan askı ameliyatları almıştır. Bu ameliyatlar üretranın (idrar kanalı) hamak şeklinde desteklenmesi, açısının düzeltilmesini sağlar. Günümüzde açık ameliyatlar ise nadiren kullanılabilir.