Spinal kord yaralanması/ Spina Bifida mesane ilişkisi:
Spinal kord (omurilik) yaralanmaları olan veya spina bifida (doğuştan omurilik hasarı) ile doğan hastalarda ciddi mesane ve böbrek sorunları bulunabilir. Bu hastalar, yalnızca yürüyememe, nörolojik sorunlar veya fizik tedavi açısından tedavilerine yoğunlaşırlarsa mesane veya böbrek yetmezliği gibi ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalabilirler.
Mesane neden etkilenir?
Mesaneyi uyaran yani idrar yapmamızı sağlayan sinirler beyin ve omurilikten geçerek mesaneye ulaşır. Bu noktalardan herhangi birinde hasar olması idrar kaçırma, idrar yapamama ve sonunda böbrek sorunlarına yol açabilir.
Spinal kord yaralanması / Spina Bifida olan hastalardaki semptomlar- bulgular:
Mesane aşırı aktivitesi ve mesane çıkım uyumsuzluğu ( % 95)
Mesane yetmezliği ( %83)
Hangi hastada hangi şikayetin olacağı yaralanmanın seviyesine bağlıdır.
Spina bifida’lı hastaların neredeyse tamamında mesane etkilenir. Ancak yaralanma yeri ve etkilenen sinirlere bağlı olarak her hastada şikayetler ve şiddeti değişiklik gösterir.
Mesane değerlendirilmesi ve hastalık tanısı
Omurilik yaralanması ya da spina bifidalı her hasta yaşı ne olursa olsun böbrekler, mesane ve olası sorunlar için mutlaka kontrole alınmalıdır.
Hangi testler?
Tüm hastalarda
a. İşeme günlüğü (ilk başvurulması gereken ve en basit testtir)
b. İdrar analizi
c. Detaylı böbrek fonksiyon testleri
d. Kültür
e. İşeme testleri ( İdrar akım hızı, işeme sonrası içerde kalan idrar)
f. ÜRODİNAMİ
g. Ultrasonografi her hastada yapılmalıdır.
h. Gerekli durumlarda sintigrafi, 24 saatlik idrar ölçümü yapılır.
i. Ek hastalık şüphesi varsa detaylı biyokimya testleri, tiroid testleri, metabolik ve endokrin testler, gastrointestinal şikayetlere göre ileri değerlendirme, nörolojik değerlendirme, mental ve psikolojik inceleme yapılmalıdır.
j. Nöroloji değerlendirmesi:
Refleksler, duysal incelemeler, EMG, anal sfinkter, idrar sfinkteri, prostat muayenesi mutlaka yapılmalıdır.
Pelvik aks değerlendirmesi, sinir ileti çalışmaları, penis duysal testleri, mesane ve üretra duysal değerlendirmesi
Tedavi
Spina bifida ve omurilik yaralanması multidisipliner tedavi gerektirir!
Spina bifida ve omurilik yaralanmalı bir bireyde tek başına hiç bir branş bir hasta için yeterli tedavi sağlamaz. Nöroloji, Fizik Tedavi ve Üroloji her zaman işbirliği içinde olmalıdır.
Ürolojik açıdan temel hedefler şunlardır:
- Önce böbrekleri korumak
- Sonra idrar yapmayı sağlamak ya da kaçırmayı engellemek
- Daha sonra üriner sistem fonksiyonlarını düzeltmek
- Son olarak hastanın hayat kalitesini düzeltmektir.
Tedavi her hastada farklı olabilir.
- İdrar yapamayan hasta: Mesane yetmezliği veya mesane çıkımında uyumsuzluk varsa mesane düz kas yetmezliği, idrarı pompalayamama ve idrar yapamama temel şikayettir.
Bu durumda mesanenin düzenli boşaltımı için aralıklarla yani günde 4-6 defa hasta kendi kendine sonda takarak mesaneyi boşaltmalıdır. Kalıcı sonda takılması ve bunun sürekli yapılması ÖNERİLMEZ. İdrar yapmayı sağlamak amacı ile karna bastırmak, sürekli ıkınmak, tam boşalmasa da içerde idrar bırakmak asla ÖNERİLMEZ. Ne yapmalı? İdrar boşaltamayan hastalarda mesanenin boşaltılması böbrekleri koruma adına ve sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmemek için şarttır. Bu hastalarda aralıklarla sonda takmak ( TAK) GEREKİR! Bu yöntem, hem en doğala yakın yöntem hem de en az zararlı tedavidir. - İdrar kaçıran hasta: Mesane aşırı aktivitesi varsa ilaç tedavisi, botox ya da mesane büyütülmesi yapılabilir. Bir grup hastada TAK yani aralıklarla sonda takmak da gerekebilir. Mesane çıkım direncinin düşürülmesi ve bunun için ameliyat ve küçük cerrahi işlemler gerekebilir. Büzük kaslarında yetersizlik varsa ve mesane basıncı yüksek değilse kaçırmanın engellenmesi için askı ya da idrar tutucu ameliyatları yapılabilir.
- Mesane rehabilitasyonu: Davranışsal yöntemler, baskılama metodları, stimülasyonlarla mesane bozuklukları tedavi edilebilir. Hangi hastada hangi yöntemin seçileceğine uzman karar vermelidir.
- Sakral nöromodülasyon ( Mesane pili): Son dönemde yapılan bazı çalışmalarda iyi seçilmiş hastaların bazılarında bu yöntemin faydalı olduğu bildirilmiştir. Ancak her hasta bu tedaviye aday değildir ve her hastada çok büyük beklenti olmamamlıdır.
- Mesane büyütülmesi, mesane alınması, idrar kanalının yerinin değiştirilmesi: Diğer tedaviler başarısız olduğunda ve özellikle mesane içi basınç çok yüksek olduğunda, idrar kaçırma tedavi edilemeyen olgularda başvurulur.
- Kadınlarda askı cerrahisi ve idrar tutucu ameliyatları: Nörojen mesanesi olan ama kendi kendine katater takacak olan idrar kaçırması olan hastalarda uygulanır.
