Prostat kanseri tanısı için en iyi iki tanı araçları yılda bir parmakla rektal inceleme yapma ve kanda prostat spesifik antijen (PSA) ölçümüdür.
Prostatın parmakla incelenmesi, prostatta kanserli doku, anormal büyüme, küçük nodül oluşumu, enfeksiyon gibi pek çok durumu tespit edebilir. Derinde olan ve mikroskobik düzeyde başlamış olan kanserli alanı ise bu muayene ile tespit etmek güç olabilir.
Kanda PSA testi: PSA, aslında normal prostat dokusunun bir salgısı olup hem iyi hem de kötü huylu büyümede artabilir. Muayene bulgusu ve geçmiş yıllardaki ölçümlerle birlikte değerlendirilmesi anlamlı olur.
Prostata müdahale, endoskopi ve idrar kanalına yapılacak girişimler, biyopsi PSA’yı artırır.
İltihabi durumlar, çok büyük prostat varlığında da PSA artar.
Normal değerler yaşa göre değişir ancak hemen her hastada 4 ng/dl üstü bir değer dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Daha genç hastalarda PSA 2.5 ve altında olmalıdır. PSA’nin yıllık artış hızına PSA dansitesi denir ve bu değer yılda bir ölçülmelidir.
Serbest PSA: İyi huylu prostat dokusu salgısı olduğundan serbest PSA’nın yüksekliği iyi bir bulgudur ve total PSA’ya oranın da 0.25 üzerinde ise iyi huylu büyümeyi destekler.
Prostat Biyopsisi
Prostat dokusunun içeriği, kanserli doku olup olmadığı yalnızca biyopsi ile netleştirilir. Makattan yerleştirilen bir ultrason probu ve buna bağlı bir iğne yardımı ile prostattan 12 ya da daha fazla odaktan milimetrik parçalar alınır. Bunlar patolojik inceleme sonrası normal doku ya da adenokanser olarak tanımlanır.
Tümör saptanırsa derecesi yeni sınıflama ile farklı derecelerde yapılır. Prostat için en önemli sınıflama Gleason skorlama sistemidir ve bu kapsamda yeni geliştirilen derecelendirme sistemidir.
Prostat kanseri tanısını kesin koymak için olmazsa olmaz incelemeler:
- Transrektal Ultrason
- Biyopsi
- Gleason sınıflama sistemi (Patolojik sınıflama)
- Klinik evre
- Kanserin yayılımını değerlendiren testler ( kanser yayılmış anlamına gelmez!)
- Tomografi
- MR
- Kemik sintigrafisi
- Ameliyat sırasında lenf bezleri çıkarılması
